ԱԲԱՐԱՆ

Աբարանի մահալը գտնվում է Ալագյոզ լեռան հյուսիս-արևելքում, Փամբակի լեռաշղթայից արևելք, Աբարանսու (Քասախ) գետի ափին: Մահալը հյուսիսից սահմանակից է Փամբակի, արևելքից՝ Դերեչիչեքի, արևմուտքից՝ Շորայելի, հարավից՝ Սեյիդլի-Ախսախլիի մահալների հետ։ Մահալի 39 բնակավայրերը հիմնականում բնակեցված էին Մեծ Չոբանգարա թուրքական ցեղերով։ Մահալի վարչական կենտրոնը Բաշ Աբարան բնակավայրն էր։

Աղբյուրներում տեղեկություններ կան I-V դարերում Աբար (Ավար) թուրքական ցեղերի այստեղ բնակության մասին։ Իրավանի գավառում 16-րդ դարի փաստաթղթերում Աբարանօղլու անունով գյուղի գոյությունը՝ թուրքական ծագում ունեցող Աբարան կոչվող ցեղի գոյության հաստատումն է։

Արաբների արշավանքից հետո, մահալը XI-XIII դարերում անցել է սելջուկների, XIV-XV դարերում՝ մոնղոլների վերահսկողության տակ։ XVI դարից մինչև XIX դարի 30-ական թվականները եղել է Իրավանի խանության մահալներից մեկը։ XIX դարի 1940-ական թվականներից մինչև 1920 թվականը եղել է Իրավանի նահանգի Էջմիածնի գավառի կազմում։ Ներկայիս Հայաստանում խորհրդային իշխանության հաստատումից հետո, 1921-1930 թվականներին Բաշ Աբարան անունով ընդգրկվել է՝ Հայաստանի ԽՍՀ Էջմիածնի գավառի վարչատարածքային բաժանման մեջ։ 1930 թվականի սեպտեմբերի 9-ին մահալի տարածքում ստեղծվել է Աբարան անունով շրջանը։