ԳՈՅՉԱ
Արևմտյան Ադրբեջանի տարածքի ամենամեծ մահալներից մեկը հանդիսացող Գյոյչայի մահալը՝ հյուսիսից և հյուսիս-արևելքից շրջապատված է՝ Շահդաղով, արևելքից՝ Քեյթիդաղով, հարավից և հարավ-արևելքից՝ Բասարքեչարի սարահարթով, արևմուտքից՝ Գյոյչայի, հյուսիս-արևմուտքից՝ Փամբակի լեռնաշղթաներով։ Չորս կողմից սարերով շրջապատված մահալի տարածքի զգալի մասը զբաղեցնում է Գյոյչա լիճը, որը գտնվում է ծովի մակարդակից 1900 մետր բարձրության վրա։ Դարալայազի, Վեդիբասարի, Գառնիբասարի, Գըրխբուլաղի, Դերեչիչեքի, Շամշադդիլի, Գեդաբեկի, Դաշքեսանի և Քելբեջարի տարածքներին սահմանակից մահալի բնակավայրերը հիմնականում ստեղծվել են՝ լճի ափի երկայնքով լեռների լանջերին և լճից հարավ գտնվող Մազրայի հարթավայրում։
Գյոյչա լճի ափի երկայնքով լայն տարածքն ընդգրկող Գյոյչայի մահալը՝ Իրավանի խանության վարչատարածքային բաժանման մեջ ընդգրկված 15 մահալներից ամենամեծն էր։
1828 թվականին Ցարական Ռուսաստանի կողմից Իրավանի և Նախչըվանի խանությունների օգրավումից հետո, Գյոյչայի մահալը՝ Դերեչիչեքի և Գըրխբուլաղի մահալների հետ միասին ընդգրկվել է այս տարածքում ստեղծված՝ Իրավանի նահանգի Նոր-Բայազիդի գավառի կազմում։ 1829 թվականից սկսած հայերը զանգվածաբար վերաբնակեցվել են Գյոյչա լճի արևմտյան ափին գտնվող տարածք։
1918-20 թթ. թեև Գյոյչայի մահալի արևելյան հատվածը, որպես Գյոյչայի գավառ գտնվում էր Ադրբեջանի Ժողովրդական Հանրապետության կազմի մեջ, սակայն 1922 թվականի մարտի 12-ին՝ ռուսական նոր բոլշևիկյան կայսրությունը ապօրինաբար այդ տարածքը հանձնել է Հայաստանին։
1930 թվականի սեպտեմբերի 9-ին Հայաստանի տարածքի շրջանացման ժամանակ, Գյոյչայի մահալը բաժանվել է՝ Օրդաքլիի, Քյավառի, Գարանլըղի և Բասարքեչարի շրջանների։ Իսկ 5 գյուղերը տրվել են Գարագոյունլույի տարածքում ստեղծված Ճամբարակի շրջանին: 1931 թվականին Բասարքեչարում ապրում էր 12662 հայ և 17306 ադրբեջանցի։
1948-53 թվականներին, ինչպես ողջ Արևմտյան Ադրբեջանում, Գյոյչայի մահալում նույնպես սկսվեց ադրբեջանական բնակչության տեղահանությունը։ Ադրբեջանցիներն ամբողջությամբ տեղահանվել են Քյավառի և Գարանլըղի շրջաններից և Բասարքեչարի Գըզըլվենգ և Յարփըզլը գյուղերից։ Իսկ Բասարքեչարի շրջանի ադրբեջանցիներով բնակեցված 33 գյուղերից և Ճամբարակի շրջանի 5 գյուղերից ոչ մեկի բնակչությունը ամբողջությամբ չտեղափոխվեց և գոյատևեց մինչև 1988 թվականը։